امر مختومه | اعتبار امر قضاوت شده در دعاوی حقوقی – ایراد امر مختوم

امر مختومه و اعتبار امر قضاوت شده چگونه تعیین می‌شود؟ روزانه حجم زیادی از پرونده‌های حقوقی در دادگاه‌های ایران مطرح ‌‌‌‌‌می‌شود. قطعا برای رسیدگی و صدور رای در مورد این دعاوی زمان و هزینه‌ زیادی صرف ‌‌‌‌‌می‌شود‌‌‌‌‌. پس زمانی که به یک دعوا به طور کامل رسیدگی ‌‌‌‌‌می‌شود و رای نهایی صادر ‌‌‌‌‌می‌شود لزومی به رسیدگی مجدد به همان دعوا وجود ندارد. در این مطلب به بررسی همین موضوع که در قانون اعتبار امر مختومه نام دارد ‌‌‌‌‌می‌پردازیم.

اعتبار امر مختومه در دعاوی حقوقی

در ماده‌ 84 قانون آیین دادرسی مدنی مواردی مطرح شده است که بر اساس آن دعوا رد ‌‌‌‌‌می‌شود‌‌‌‌‌. در بند ششم این ماده در مورد اعتبار امر قضاوت شده توضیح داده شده است.

بر اساس این ماده اگر در مورد دعوایی حکم قطعی صادر شده دوباره اصحاب دعوا و قائم مقام آن‌ها نمی‌توانند دوباره همان دعوا را مطرح کنند‌‌‌‌‌. به طور مثال آقای الف علیه آقای ب شکایت ‌‌‌‌‌می‌کند که در بیع دچار غبن فاحبش شده است. در مورد این دعوا حکم نهایی صادر ‌‌‌‌‌می‌شود. در این صورت آقای الف و آقای ب نمی‌توانند دوباره دعوای غبن فاحش را در مورد همان کالا و با همان اصحاب مطرح کنند.

موارد اجرای اعتبار امر قضاوت شده

این موضوع فقط در مورد آرای قطعی قابل اعمال است بنابراین چنانچه تصمیم گرفته شده ویژگی اداری داشته باشد نمی‌توان آن را به دلیل اعتبار امر قضاوت شده رد کرد. مراجعی که رای صادره از آن‌ها مشمول این موضوع ‌‌‌‌‌می‌شوند شامل مراجع قضایی عمومی‌‌‌‌‌، مراجع استثنایی مانند هیئت اختلاف شهرداری‌‌‌‌‌، یا مالیاتی‌‌‌‌‌، مراجع قضایی غیر دادگستری مانند اداره‌ ثبت و مراجع اداری استثنایی نیز ‌‌‌‌‌می‌شود.

شرایط تحقق اعتبار امر مختومه

1/ وحدت اصحاب دعوا‌‌‌‌‌: طرفین دعوا‌‌‌‌‌، نمایندگان‌‌‌‌‌، قائم مقام‌‌‌‌‌ آن‌ها‌‌‌‌‌ نمی‌توانند دعوا‌‌‌‌‌ را مجددا مطرح کنند.

2/ وحدت موضوع دو دعوا‌‌‌‌‌: اگر از نظر مادی و حقوقی دو موضوع عینا همان موضوع رای قبل باشد به طوری که شخص اثبات حق انکار شده یا انکار حق اثبات شده را بخواهد وحدت موضوع محقق ‌‌‌‌‌می‌شود. به طور مثال در دعوای اول فرد مالک شناخته نمی‌شود او هم تصمیم می‌گیرد تا همان دعوای مالکیت برای همان ملک را دوباره مطرح کند و مالکیتی را که در دعوای قبلی به او داده نشده است بگیرد.

3/ وحدت سبب دو دعوا: سبب به معنای رابطه‌ حقوقی است که به دلیل عمل یا واقعه‌ حقوقی یا بر مبنای قانون به وجود آمده است. به طور مثال در دعوای مالکیت ملک سبب دعوا عقد بیع بوده است.

عدم شمول اعتبار امر قضاوت شده در دعاوی حقوقی

در صورتی که از شرایط بالا یکی از آن‌ها نباشد نمی‌توان بر مبنای اعتبار امر مختوم قرار رد دعوا را صادر کرد. به طور مثال آقای الف بر علیه آقای ب دعوایی مطرح ‌‌‌‌‌می‌کند و ادعا می‌کند که آقای ب خانه‌ او را ب صورت فضولی معامله کرده است. رای نهایی صادر ‌‌‌‌‌می‌شود و آقای ب مبری ‌‌‌‌‌می‌شود.

در این صورت دوباره آقای الف نمی‌تواند دوباره همین دعوا را مطرح کند. اما اگر در مورد همین معامله و منزل همین دعوا را بر علیه آقای ج مطرح کند قابل استماع است‌‌‌‌‌. زیرا اصحاب دعوا متفاوت ‌‌‌‌‌می‌باشد.

برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقی در مورد اعتبار امر قضاوت شده در دعاوی حقوقی ‌‌‌‌‌می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تهران وکیل دات کام بهره ببرید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص امر مختومه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون امر مختومه پاسخ دهند.

سوالات متداول