عدم حضور در دادگاه | عواقب عدم حضور خوانده در جلسه دادرسی – صدور رای

عدم حضور در دادگاه برای خوانده چه پیامدهایی دارد؟ با یک نگاه اجمالی به تمامی دعوی کیفری و حقوقی متوجه ‌‌‌‌‌‌می‌شویم که این دعوی عمدتا دارای دو طرف هستند. یک طرف مرتکب عمل خلاف قانون شده است و طرف دیگر از این کار آسیب دیده است. هر دو طرف دعوی ملزم ‌‌‌‌‌‌می‌باشند تا خود یا نماینده قانونی آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها در جلسه دادگاه حاضر شوند‌‌‌‌‌‌. اما گاهی یک طرف یعنی خواهان یا خوانده در جلسه دادگاه حاضر ‌‌‌‌‌‌نمی‌شوند. در این مطلب سعی در بررسی عدم حضور خوانده در دادگاه داریم.

خوانده کیست ؟

از نظر حقوقی خوانده اعم است از شخص حقوقی و حقیقی است که علیه او ادعایی مبنی بر ارتکاب عملی غیر قانونی توسط او مطرح شده است‌‌‌‌‌‌. در مقابل خوانده‌‌‌‌‌‌، خواهان قراردارد که همان شاکی ‌‌‌‌‌‌می‌باشد یعنی کسی که بر علیه دیگری شکایت کرده است و مدعی شده است که بر علیه او جر‌‌‌‌‌‌می‌ اتفاق افتاده است از این رو به او شاکی یا مدعی ‌‌‌‌‌‌می‌گویند.

حضور طرفین در جلسه دادگاه

از نظر قانونی در ماده 93 قانون آیین دادرسی آمده است که اصحاب دعوی ‌‌‌‌‌‌می‌توانند در جلسه دادگاه شرکت کنند‌‌‌‌‌‌. همچنین از نظر قانونی هیچ ایرادی وجود ندارد که شخص در صورتی که نتواند شرکت نماید لایحه بنویسید. به این شکل که شخص از قبل دفاعیات و گفته‌‌‌‌‌‌‌‌های خود را به شکل نوشته حاضر ‌‌‌‌‌‌می‌کند که به آن لایحه گفته ‌‌‌‌‌‌می‌شود. سپس بدون اینکه در دادگاه حضور فیزیکی داشته باشد لایحه خود را به دادگاه ارائه ‌‌‌‌‌‌می‌دهد و قاضی با خواندن لایحه رای مقتضی را صدور ‌‌‌‌‌‌می‌نماید.

بر اساس ماده 94 قانون آیین دادرسی مدنی طرفین دعوا ‌‌‌‌‌‌می‌توانند به جای خود وکیل به دادگاه معرفی کنند‌‌‌‌‌‌. در این صورت دیگر نیاز به حضور خوانده ‌‌‌‌‌‌نمی‌باشد و به جای او وکیل از حق او دفاع ‌‌‌‌‌‌می‌کند. البته در صورتی که حضور خوانده در دادگاه الزا‌‌‌‌‌‌می ‌باشد باید در برگه احضاریه قید گردد که خوانده حتما باید شرکت کند و ‌‌‌‌‌‌نمی‌تواند به جای خود وکیل به دادگاه بفرستد.
عدم حضور خوانده در جلسه دادگاه

بر اساس قانون این که طرفین در دادگاه حضور پیدا کنند حق آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها است و الزا‌‌‌‌‌‌می ‌وجود ندارد. مگر در مواردی که خوانده ملزم به حضور در دادگاه است که در صورت عدم حضور او در دادگاه با حکم جلب و دستگیر شدن او را ملزم به حضور در جلسه دادگاه ‌‌‌‌‌‌می‌کنند.

اما به طور کلی ‌‌‌‌‌‌می‌توان گفت حضور خوانده حقی برای او است تا بتواند دفاعیات خود را مطرح کند. اما اگر به هر دلیلی در جلسه دادگاه شرکت نکند این امر مانع از برگزاری جلسه و صدور رای نیست. بر این اساس ماده 95 قانون آیین دادرسی مدنی عدم حضور خوانده یا وکیل او در جلسه دادگاه مانع از برگزاری جلسه یا اتخاذ تصمیم ‌‌‌‌‌‌نمی‌باشد. در این صورت رای به شکل غیابی صادر ‌‌‌‌‌‌می‌شود‌‌‌‌‌‌.

البته این امکان وجود دارد در صورتی که دادگاه نتواند بدون حضور خوانده و توضیحات او تصمیم بگیرد جلسه برگزار گردد ولی اتخاذ تصمیم به جلسه‌‌‌‌‌‌‌ای دیگر موکول شود. یعنی در جلسه‌‌‌‌‌‌‌ای دیگر با حضور خوانده رای نهایی خود را صادر نماید.

عذر موجه عدم حضور در جلسه دادگاه حقوقی

قطعا قانونگذار برای زمانی که خوانده ‌‌‌‌‌‌نمی‌تواند در دادگاه حضور پیدا کند در قانون استثنائاتی مطرح کرده است‌‌‌‌‌‌. یعنی در صورتی که حضور خوانده در جلسه دادگاه الزا‌‌‌‌‌‌می ‌باشد و خوانده به دلیل عذر موجه و قانونی نتواند حضور پیدا کند دادگاه ‌‌‌‌‌‌می‌پذیرد. این دلایل موجه اعم از موارد زیر است:

1/ فوت یکی از بستگان نسبی مانند فرزند یا سببی مانند همسر تا درجه اول از طبقه دوم.

2/ حوادث قهری که مانع از حضور خوانده ‌‌‌‌‌‌می‌شود. حوادث قهری یعنی حوادثی که خوانده در وقوع آن و جلوگیری از وقوع آن هیچ اختیاری ندارد مانند سیل و زلزله.

3/ ابتلا به مرضی که مانع از حرکت خوانده باشد یا اینکه حرکت کردن برای خوانده مضر باشد مانند فلج شدن.

4/ هرگونه اتفاقی که خارج از اراده و اختیار خوانده باشد مانع حضور او در جلسه دادگاه شود.

عذر موجه عدم حضور در دادگاه کیفری

در دعاوی کیفری نیز بر اساس ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که متهم یکی از عذر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زیر را برای عدم حضور داشته باشد و نتواند در موعد مقرر شرکت نماید مورد قبول دادگاه قرار ‌‌‌‌‌‌می‌گیرد.

1/ احضاریه به دست متهم نرسد یا اینکه اینقدر دیر به او برسد که زمان کافی برای حضور در دادگاه نداشته باشد.

2/ بیماری سخت متهم یا والدین‌‌‌‌‌‌، همسر یا اولاد او به طوری که نتواند در جلسه دادگاه حاضر شود.

3/ فوت همسر یا هر یک از بستگان تا درجه سوم از طبقه دوم‌‌‌‌‌‌.

4/ در توقیف و حبس باشد و نتوان او را در جلسه حاضر نمود.

5/ وقوع حوادث قهری مانند سیل‌‌‌‌‌‌ به طوری که امکان تردد نباشد و یا دچار شدن به یک حادثه مهم و خارج از اختیار متهم مانند بیماری واگیردار‌‌‌‌‌‌.

6/ هر مورد دیگری که از نظر قاضی عذر موجهی برای عدم حضور باشد.

عدم حضور بعضی از خوانده‌‌‌‌‌‌‌‌ها در جلسه دادگاه

گاهی پیش ‌‌‌‌‌‌می‌آید که تعداد خوانده‌‌‌‌‌‌‌‌ها در یک پرونده بیشتر از یک شخص است‌‌‌‌‌‌. به طور مثال دو یا سه‌‌‌‌‌‌ نفر به عنوان خوانده احضار ‌‌‌‌‌‌می‌شوند‌‌‌‌‌‌. برخی از خوانده‌‌‌‌‌‌‌‌ها در دادگاه حاضر ‌‌‌‌‌‌می‌شوند و برخی دیگر در جلسه حاضر ‌‌‌‌‌‌نمی‌شوند و حتی لایحه نیز به دادگاه ارائه ‌‌‌‌‌‌نمی‌دهند‌‌‌‌‌‌.

در این صورت بر اساس ماده 304 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه به دعوای مطروحه علیه تمام خواندگان رسیدگی کرده سپس رای مقتضی را صادر ‌‌‌‌‌‌می‌کند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. رای نسبت به خواندگانی که در جلسه حاضر نشده‌اند و هیچ لایحه‌‌‌‌‌‌‌ای ارسال نکرده‌اند غیابی محسوب ‌‌‌‌‌‌می‌شود.

صدور رای بدون حضور خوانده

دادگاه در صورتی که خوانده یا وکیل یا قائم مقام او یا نماینده قانونی او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشود و هیچ لایحه‌‌‌‌‌‌‌ای هم ارائه ندهند‌‌‌‌‌‌ رای را صادر ‌‌‌‌‌‌می‌کند‌‌‌‌‌‌. یعنی دادگاه در مواردی که نیاز به حضور خوانده نباشد رای را صادر می‌کند. این رای اصطلاحا رای غیابی ‌‌‌‌‌‌می‌باشد. البته رای در صورتی غیابی است که خوانده در هیچ یک از جلسات حاضر نشده باشد یا اینکه لایحه نداده باشد.

خوانده ‌‌‌‌‌‌می‌تواند به این رای غیابی اعتراض کند و درخواست واخواهی بدهد.

برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقی در مورد عدم حضور خوانده در جلسه دادگاه ‌‌‌‌‌‌می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تهران وکیل دات کام بهره ببرید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص عد‌م حضور در دادگاه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون عد‌م حضور در دادگاه پاسخ دهند.

سوالات متداول